نقشه برداران دانشکده سازمان نقشه برداری کشور

تعاریف :

تعریف نقشه برداری :

علم و هنر تهیه نقشه و تعیین موقعیت نقاط در یک سیستم مختصات دو بعد و یا سه بعدی را نقشه برداری گویند .

تعریف شهر سازی :

شهرسازی یعنی مطالعه طرح ریزی و توسعه شهرها بادر نظرگرفتن احتیاجات اجتماعی واقتصادی باتوجه به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخ گویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری.

شهرسازی یک کارگروهی و یک کوشش دسته جمعی باشرکت متخصصین علومی است که به نحوی در زمینه مسائل شهری می توانند به مطالعه بپردازندو درجهت بهبود، توسعه وبه طورکلی وضع آینده آنها به تعیین برنامه مبادرت کنند.

نیازهای یک شهر :

با یک نگاه ساده به پیرامون شهر خود میتوانیم نیازهای یک شهر را به سادگی نام ببریم :

 1- ابنیه و ساختمانها .

 2- کوچه و خیابانها .

 3- مراکز تجاری ، رفاهی و تفریحی .

 4- اداره جات و موسسات .

 5- مراکز خدماتی . ( بانک ، مدارس ، بیمارستانها و ... ) .

6- امکانات رفاهی . ( فاضلاب ، آب لوله کشی ، گاز کشی ، برق و ... ) .

و ... 

طراحی :

همان طور که میدانیم برای اجرای موفق یک پروژه هر چند کوچک و آسان نیاز به یک نقشه و برنامه ریزی دقیق داریم که در زمان اجرای آن پروژه به مشکلات کمتری برخورد نماییم و تا حد امکان حل کردن آن مسائل نیاز به تعطیل شدن کار و سپری کردن زمان زیاد نداشته باشد از این رو باید تمام جوانب را در نظر گرفت تا حدالامکان خللی به کار ما وارد نشود .

زمانی که ما شروع به برنامه ریزی برای اجرای یک پروژه نماییم در آن زمان بیش از پیش نیاز به یک نقشه و دید به منطقه را حس میکنیم .

برای مثال : شما مامور شده اید که یک پروژه فاضلاب را طراحی ، محاسبه و نقشه ای برای آن تهیه و پروفیلهای آن را ترسیم کنید .

 1-  سوال اول شما از کار فرما چیست ؟

 2- پروژه خود را از کجا آغاز کرده و چه نیازی را حس میکنید ؟

 و ... 

در پاسخ به سوال نخست اولین چیزی که باید دانست شرایط آن منطقه است چه از نظرنوع زمین ، آب و هوا ، مکان دقیق منطقه ، عوارض موجود .

در پاسخ به سوال دوم نیز باید گفت : اولین چیزی که نیاز است موقیعت قرار گیری خیابانها ، کوچه ها و عوارض است چون شما باید دقیقاً بدانید که برای مثال طول خط لوله فاضلابی که برای یک کوچه یا خیابان طراحی میکنید چقدر است .

 حال که مراحل مسطحاتی اولیه این پروژه برای ما مشخص شد

نیاز اصلی یک پروژه فاضلاب به نظر شما در چیست ؟

برای اینکه نیازها تشخیص داده شود ابتدا باید اهداف را مشخص کرد در پروژه فاضلاب هدف جمع آوری پس آبهای شهری و خانگی و انتقال آن بدون نیاز به پمپاژ به محل تصفیه خانه است .

    تا اینجا هدف ما هم مشخص شد که جمع آوری پس آب و انتقال به تصفیه خانه بدون نیاز به پمپاژ است. 

هنگامی که هدف را مشخص کردیم به راحتی میتوانیم بگوییم استفاده از شیب بندی راه حل این مسئله است .

 به این صورت که اگر ما تصفیه خانه را در نقطه B و منهل فاضلاب را نقطه A  در نظر بگیریم

به راحتی با داشتن ارتفاع دو منطقه و فاصله بین آن دو میتوانیم شیب را برای انتقال محاسبه کنیم .

نحوه محاسبه شیب در طول :

خوب تا اینجا با اصول طراحی آشنا شدیم اما مد نظر ما کاربرد نقشه برداری در این پروژه است

 و وظایف نقشه بردار :

در ابتدا گفته شد نیاز به یک پلان مسطحاتی جهت تعیین مسیر داریم .

در مرحله بعد گفته شد که نیاز به تعیین شیب طولی جهت انتقال داریم .

وظیفه تهیه پلان مسطحاتی و ارتفاعی (توپوگرافی) همچنین تعیین شیب و طراحی مسیر بر عهده عامل نقشه بردار می باشد.

اجرای پروژه :

تا به حال ما یک پروژه فاضلاب طراحی نموده ایم ، محاسبات آن را انجام و مقاطع آن را برای هر کوچه و خیابان با توجه به استانداردهای موجود  ترسیم کرده ایم .

در مرحله بعدی نقشه طراحی شده باید تایید شود در این مرحله مهندسین با بررسی های خود نواقص و اشکالات احتمالی را برطرف میسازند و نقشه های تکمیل شده را جهت اجرا به مهندسین مشاور و پیمانکار ابلاغ می نمایند.

هم اکنون پروژه آماده اجرا است . اما به نظر شما چگونه باید این پروژه اجرا شود آیا یک کارگر و حتی یک مهندس بدون داشتن علم نقشه برداری قادر به اجرای آن میباشد ؟

در پاسخ باید گفت خیر! بدون داشتن علم نقشه برداری هیچ پروژه عمرانی از قبیل راه سازی ، فاضلاب ، مخابرات ، محوطه سازی و حتی یک ساختمان با زیر بنای بیش از 600 متر مربع اجرا نخواهد شد و در صورت اجرا با مشکلات اساسی روبرو خواهد شد .

از این رو نقشه برداری را قلب تمام پروژه های عمرانی می دانند. 

حال وظیفه یک مهندس نقشه بردار در پروژه فرضی ذکر شده چیست  ؟

  1- جای نمایی محل حفاری جهت رسیدن به ارتفاع تعیین شده در پروفیلها.

  2- کنترل و نظارت بر حفاری جهت جلوگیری از حفاری بیش از حد که هزینه های بسیار گزافی را

 به پیمانکار تحمیل مینماید .

  3- تقسیم شیب در فواصل مختلف عملیاتی جهت انتقال پس آب .

     همان طور که مشاهده می نمایید بیش از نیمی ، از پروژه بر عهده نقشه بردار بوده که این اهمیت وجود نقشه بردار را کاملا مشخص می نماید . 

بررسی :

با نگاهی نه چندان ریز بینانه در شهر خود در خواهیم یافت که چه پروژه های عمرانی در شهر ما در حال اجرا است .

با بررسی چند نمونه کاربردهای نقشه برداری در امور شهر سازی را با هم مطالعه می نماییم .

   اولین چیزی که در شهرها بیش از همه چیز به چشم می آید ابنیه ها هستند .

  شهرک ها و آپارتمان ها از جمله موارد تشکیل دهنده شهرها هستند و اغلب فرهنگ شهر نشینی جدید یعنی منزوی گرایی از اینجا سرچشمه گرفته است . 

اجرای پروژه یک شهرک را در نظر بگیرید در ابتدا یک زمین بکر که باید نقشه ای از آن تهیه شود در ادامه ساختمانها و سایر امکانات رفاهی تفریحی برای آن پیش بینی و طراحی شود .

در نهایت پس از طراحی و تایید اجرا است که باید نقشه بر روی زمین پیاده شود . همه به خوبی میدانیم که برداشت کردن و پیاده کردن تسطیح و تفکیک اراضی از جمله وظایف تعریف شده در نقشه برداری می باشد . 

مثالی دیگر یک پروژه راه سازی است که پس از ابنیه اکثریت پتانسیلهای عمرانی را متوجه خودش کرده است . در اینجا لازم به ذکر است که پیشرفتگی کشورها به میزان وسعت جاده های آنهاست و جاده های هستند که یک کشور پیشرفته را از یک کشور جهان سوم متمایز می نمایند که دلایل آن خارج از بحث است .

متاسفانه کشور ما در این بسیار ضعیف است و آیین نامه های راهسازی کشور ما مربوط به اواخر حکومت پهلوی می شود که پس از انقلاب اسلامی تنها باز نویسی شد و در چند سال اخیر نیز چند بند آن تغییر کرد .

 آیین نامه راهسازی ایران به هیچ عنوان قابل قیاس با کشورهای پیشرفته نمی باشد و لازم به ذکر است در ایران از لحاظ تعریف چیزی به نام اتوبان نداریم . 

در پروژه های راهسازی نیز نقش اصلی اجرایی بر عهده نقشه برداران می باشد.

نتیجه گیری :

در قسمت برسی مثالهایی ذکر شد که نشان دهنده رابطه نقشه برداران با پروژه های عمرانی که اغلب در راستای شهر سازی است .

 البته رشته نقشه برداری در سایر زمینه های شهر سازی و کنترل شهر نیز به کمک سایرین آمده و با بحث های نوین همچون RS  و GIS  کمکهای بسیاری را به بهبود کیفیت شهر سازی و پیش بینی جهت رشد جمعیت و مسیر حرکت شهر را به مهندسین شهر ساز کرده است تا آنها نیز بتوانند نمونه های آماری بسیار دقیقی جهت برنامه ریزی شهری داشته باشند .

 لطفا بر روی آیکن گوگل پلاس (g+1) کلیک نمایید و  ما را در گوگل محبوب کنید .

:: برچسب‌ها: